Gaslighting: Wat is het en hoe herken je het?
De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor gaslighting. Dit fenomeen, waarbij iemand de realiteit van een ander probeert te manipuleren, is steeds meer in de publieke belangstelling gekomen. Van artikelen tot sociale media, gaslighting wordt vaker besproken en erkend als een schadelijke vorm van manipulatie. Toch blijft het voor veel mensen moeilijk te herkennen, omdat gaslighting vaak subtiel en langzaam plaatsvindt. Wat is gaslighting nu precies, hoe herken je het, en wat kun je ertegen doen? In deze blog gaan we dieper in op dit belangrijke onderwerp.
Wat is Gaslighting?
Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie waarbij iemand opzettelijk jouw werkelijkheid in twijfel trekt. Dit kan ervoor zorgen dat je gaat twijfelen aan jezelf, je geheugen en zelfs aan je gezond verstand. Het doel van gaslighting is om je zó te laten twijfelen aan je eigen waarnemingen en gevoelens, dat je uiteindelijk volledig afhankelijk wordt van de manipulator. Het gebeurt vaak in persoonlijke relaties, maar kan zich ook voordoen op de werkvloer of in andere sociale omgevingen.
Een gaslighter zegt dingen die je het gevoel geven dat je niet goed begrijpt wat er gebeurt. Ze kunnen je beschuldigen van dingen die je niet hebt gedaan of je herinneringen verdraaien. Het doel is om je in verwarring te brengen, zodat je begint te twijfelen aan je eigen realiteit.
Gaslighting en Neurodivergentie
Neurodivergente mensen, zoals mensen met autisme of ADHD, hebben vaak een andere manier van communiceren en de wereld ervaren. Dit kan leiden tot misverstanden in gesprekken. Wanneer mensen deze verschillen niet begrijpen, kan dit als gaslighting worden geïnterpreteerd. Het is belangrijk om te begrijpen dat neurodivergente mensen vaak niet bewust manipuleren, maar dat er simpelweg een verschil is in hoe zij de werkelijkheid ervaren.
Bijvoorbeeld, iemand met autisme kan bepaalde emoties of situaties anders ervaren dan iemand zonder autisme. Dit kan leiden tot miscommunicatie, maar het betekent niet dat de persoon probeert te manipuleren. Het is belangrijk om empathie te tonen en te begrijpen dat beide partijen verschillende realiteiten kunnen hebben. Zo kunnen we voorkomen dat we deze situaties als gaslighting gaan zien, terwijl het misschien gewoon een misverstand is. (autsider.net)
Hoe te reageren op Gaslighting
Wanneer je merkt dat iemand gaslighting toepast, kan dat verwarrend en pijnlijk zijn. Het is belangrijk om kalm te blijven en je grenzen te bewaken. Psycholoog Susan Forward stelt voor om op een rustige en duidelijke manier te reageren, bijvoorbeeld door te zeggen: “Ik begrijp dat je nu boos bent, laten we later verder praten als je rustig bent.” (vind je dit moeilijk? lees dan dit artikel over verandering van gedrag). Dit voorkomt dat je zelf in de emotionele valkuil van de manipulator trapt. Het belangrijkste is om te blijven bij je eigen werkelijkheid en niet in twijfel te laten trekken wat je weet. (psychologie.nl)
Gaslighting versus Kritiek
Het is belangrijk om gaslighting te onderscheiden van gewone kritiek. Kritiek komt meestal uit een oprechte wens om te helpen of om iets te verbeteren, terwijl gaslighting altijd bedoeld is om je te laten twijfelen aan jezelf. Het verschil zit hem in de intentie: gaslighting is schadelijk, terwijl kritiek bedoeld is om je te helpen groeien. Gaslighting is manipulerend, kritiek is constructief.
Conclusie
Gaslighting is een gevaarlijke en subtiele vorm van manipulatie die je zelfvertrouwen en werkelijkheid kan ondermijnen. Het herkennen van gaslighting is de eerste stap om het te stoppen. In relaties met neurodivergente mensen is het belangrijk om te begrijpen dat de manier waarop zij de wereld ervaren anders kan zijn, maar niet per se manipulatief. Door duidelijke communicatie, empathie en grenzen te stellen, kun je jezelf beschermen tegen gaslighting en bijdragen aan gezonde, respectvolle relaties.
Het is belangrijk om te blijven praten over gaslighting en deze kwestie zichtbaar te maken. Want hoe meer we erover weten, hoe beter we onszelf kunnen beschermen tegen deze manipulatieve tactieken.