Wat begon als een mooi liefdesverhaal eindigt in een nachtmerrie, het zou de eerste zin kunnen zijn van een boek over een koppel dat uit elkaar gaat. De nachtmerrie kan ook vervangen worden door: scheiding, stilzwijgen, ruzie, nachten lang praten of een verdrietig einde. In deze blog lees je hoe het komt dat een relatie pijnlijk wordt.
Waarom wordt een relatie pijnlijk?
Hoe komt het dat zoveel mensen besluiten om uit elkaar te gaan? Dat is een vraag die me altijd veel bezig heeft gehouden. Samen met ‘Hoe komt het dat mensen bij elkaar blijven als ze het niet fijn meer hebben?’. Ik kom uit het tijdperk dat scheiden nog nieuw was. Er was 1 kind in de klas waarvan de ouders gescheiden waren en dat was groots. Daar moest over gepraat worden, eerst oudergesprekken en later werd het dan aan de klas verteld (en wist niemand hoe hij/zij daar op moest reageren..). Neem een kijkje in het gemiddelde klaslokaal en je ziet dat het er nu anders voor staat.
De vraag is deze keer niet zozeer hoe we het kunnen voorkomen of kunnen versnellen. Maar wel welke mechanismen er aan het werk zijn, waardoor zoveel stellen besluiten om niet met elkaar verder te gaan. En ook waarom de individuen vervolgens in eenzelfde soort relatie stappen en wederom besluiten om uit elkaar te gaan. Hoe kan dat? Welk patroon herhaalt zich?
Hechting
Ik heb er het een en ander over gelezen (wat de trouwe lezers inmiddels al geraden hebben ;)). Niet zo gek lang geleden ontdekten psychologen dat in liefdesrelaties de hechtingstheorie van John Bowlby (Londen, 26 februari 1907 – Skye, 2 september 1990) toepasbaar is. Sommige mensen kennen deze theorie vanuit de ontwikkeling bij jonge kinderen. Als je deze theorie opzoekt op wikipedia (I know, niet de beste bron maar tijdens het zoeken gaven zij de kortste en beste uitleg), dan lees je het volgende:
Hechting is de duurzame affectieve relatie tussen een kind en één of meer opvoeders. Veilig gehechte kinderen zullen in perioden van stress de nabijheid zoeken van personen aan wie zij zijn gehecht. In een onbekende situatie zijn zulke personen de uitvalsbasis waarvandaan zij de omgeving verkennen.
Bowlby ontdekte in zijn onderzoeken dat kinderen op 4 verschillende manieren gehecht kunnen zijn. Dit heeft te maken met de mate waarin het kind veilig gehecht is. Waar in de eerste instantie gedacht werd dat dit vast stond en niet meer veranderd kond worden (met andere woorden: je leert er maar mee leven). Is inmiddels bekend dat mensen die onveilig gehecht zijn kunnen leren om zich veilig te hechten aan een partner. De voorwaarde is echter wel dat die persoon veilig gehecht is. Voordat ik verder ga, eerst een overzicht van de hechtingstijlen:
• De veilige hechting:
Deze hechting vindt plaats wanneer het kind kan vertrouwen op de verzorgers en wanneer de verzorgers nabijheid, bescherming en emotionele steun bieden aan het kind. Dit is de meest bevorderlijke hechtingsstijl.
Bij een veilige hechting is er sprake van een gezonde balans tussen exploratiedrang en het opzoeken van de verzorger. Het kind durft nieuwe taken aan te gaan, heeft het even moeilijk wanneer de verzorger verdwijnt, en wanneer deze terugkomt zoekt het kind weer toenadering. Daarna durft het terug verder te ontdekken.
De verzorgers zijn vaak sensitief, coöperatief en toegankelijk.
• De angstig-ambivalente hechting:
Deze hechting komt voor bij kinderen die separatieangst ervaren wanneer ze gescheiden worden van hun verzorger. Het kind voelt zich ook niet 100% gerust wanneer de verzorger terugkomt maar zoekt wel veel toenadering.
De verzorgers zijn vaak onvoorspelbaar en afwezige op cruciale momenten.
• De vermijdende hechting:
Bij deze hechtingsstijl stelt het kind zich zeer vermijdend op t.o.v. de verzorger. Het kind is vroegtijdig zelfstandig. De verzorgers zijn vaak afwijzend, afwezig en weinig sensitief.
• De gedesorganiseerde hechting:
Bij deze kinderen is er sprake van afwisselende kenmerken van de bovenstaande hechtingsstijlen. Soms zoekt het kind toenadering bij de verzorger, maar levert dit zowel stress als angst op.
De verzorgers zijn vaak onvoorspelbaar en inconsequent. Bij deze hechting kan er ook sprake zijn van trauma’s of andere impactvolle gebeurtenissen.
(Bron: Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Clinical Applications of Attachment Theory. London: Routledge)
Kinderen zijn, zeker wanneer ze heel klein zijn, compleet afhankelijk van degenen die voor hen zorgen. Hun leven hangt letterlijk van hen af. Als volwassenen zijn wij inmiddels in staat om op fysiek en mentaal gebied voor onszelf te zorgen (voor het gemak van het lezen van deze tekst ga ik daar vanuit). Op emotioneel gebied zijn we echter altijd afhankelijk van onze omgeving.
Hoe zij omgaan met onze emoties bepaald voor een belangrijk deel hoe wij ons voelen. Emotionele verbintenissen zijn een basisbehoefte, net als eten, slaap, water etc. Je kunt wel nagaan hoe groot de rol van je liefdespartner is in dit verhaal. Hij is degene met wie jij jouw leven deelt, alles mag zien en met wie je de belangrijkste emotionele verbintenis aangaat.
Als je je tekort gedaan voelt in de emotionele verbinding met je partner zijn er verschillende strategieën die we toe kunnen passen. Vechten (met woorden), vluchten (uit verbinding gaan) en bevriezen (niet reageren op de emotie van de ander). Wanneer je dit beiden doet ontstaat er een vicieuze cirkel waar niet/nauwelijks aan te ontsnappen valt.
Jij voelt dat je partner bevriest, hij zegt niets meer, reageert niet op jouw verhaal en gevoelens. Hierdoor ga jij steeds bozer en harder vertellen wat je voelt in de hoop dat hij eindelijk iets terug zal zeggen. Op een zeker moment is het voor hem teveel en hij gaat de deur uit.
In het voorbeeld wordt je letterlijk verlaten, maar ook figuurlijk. De ander reageert niet op jouw gevoelens. De ander voelt zich overigens voelt zich overigens ook verlaten, aangezien je het wel hebt over jouw emoties, maar niet over die van hem.
Vanuit je systeem wordt dit verlaten gevoeld als een doodsangst. Want degene die zou moeten zorgen voor de emotionele verbintenis heeft je verlaten. Wanneer dit gebeurt gaan alle signalen in je hersenen op rood. Je ervaart pijn (emotioneel en fysiek). Dit heeft als gevolg dat het stukje verbinding wat er mogelijk nog was nu ook verdwijnt. Je moet nu eerst voor jezelf zorgen.
Wanneer je weet wat jouw hechtingstijl is en die van jouw partner, kun je hier met elkaar over in gesprek gaan. De volgende stap is dan uit te vinden wat het patroon van jullie pijnlijke gesprekken is. Vanuit daar kun je onderzoeken op welke manier je verder wilt, in de eerste instantie zul je het pijnpunt moeten omzeilen. De valkuil is namelijk te groot en misschien blijft dat ook zo. Dit betekent heel veel praten en blijven praten. Over wat pijn doet, schuurt, moeilijk is, je als lastig ervaart. Meer hierover lees je in mijn ebook ‘5 belangrijke gesprekken’.
Praten is belangrijk, op die manier sla je opnieuw een brug tussen jou en je partner. En dat is de enige manier om de kloof tussen jullie te overbruggen. Heb je vragen, wil je jouw verhaal delen? Mail me dan op info@1stepcoaching.nl , ik lees het graag en zal kijken wat ik voor je kan doen. Onder aan dit bericht vind je nog een keer de link naar het ebook en ook naar mijn trainingen, deze zijn er op gericht om je inzicht te geven in verschillende patronen en je handvatten te geven om te kunnen bouwen aan jouw relatie. Onderaan deze pagina kun je je inschrijven voor de nieuwsbrief zodat je op de hoogte blijft.
Liefs,
Marjolein
